De Wachttoren en "gedachtenbeheersing"

— Hoe het Wachttoren Genootschap haar volgelingen beheerst

Inleiding

Voor personen die te maken gehad hebben met de overheersing en de daaruit volgende afhankelijkheid van een groep is het niet zelden een grote vraag hoe het ooit zover heeft kunnen komen. Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het noodzakelijk om dieper in te gaan op de methodes die gebruikt worden om leden te werven en vast te houden.

"Hersenspoeling" of "gedachtenbeheersing"?

Niet zelden ook valt in verband met de methodes die groeperingen als het Wachttoren Genootschap gebruiken de term "hersenspoeling", wat een gedwongen herprogrammering van de gedachten van een persoon inhoudt. Een term die echter beter bij de methodes van de Wachttoren organisatie zou passen is de Engelse term "mind control", wat omschreven zou kunnen worden als "gedachtenbeheersing".

 

1. Wat is gedachtenbeheersing?
2. Gedachtenbeheersing door de Wachttoren begrijpen
3. Waaraan is gedachtenbeheersing te herkennen?
4. Wat is er tegen gedachtenbeheersing te doen?

 

1. Wat is gedachtenbeheersing?

In het boek Combatting Cult Mind Control (wat over de "Moon"-sekte handelt) legt Steve Hassan uit wat gedachtenbeheersing is:

"Gedachtenbeheersing, ook wel `gedachtenhervorming' genoemd, is subtieler en meer gecompliceerd [dan hersenspoeling]. Degenen die het begaan worden als vrienden of gelijken beschouwd, zodat de persoon veel minder op z'n hoede is. Zonder dat hij er zich van bewust is neemt hij er aan deel, door met degenen die hem beheersen mee te werken en ze persoonlijke informatie te geven, waarvan hij niet weet dat het tegen hem gebruikt zal worden. Het nieuwe geloofs systeem wordt opgenomen in een nieuwe identiteitsstructuur"

"Gedachtenbeheersing houdt weinig of geen openlijke lichamelijk geweld in. In plaats daarvan worden hypnotische processen gecombineerd met groepsgedrag wat een krachtig indoctrinatie effect creeërt. Het individu wordt misleid en gemanipuleerd - niet direct gedwongen - om de voorgeschreven keuzes te maken. Over het geheel genomen reageert hij positief op wat er met hem gedaan wordt."

 

2. Gedachtenbeheersing door de Wachttoren begrijpen

Het is niet eenvoudig een Jehovah's Getuige te vinden die nog nooit informatie over de oneerlijkheid van de Wachttoren gezien of gehoord heeft, of een andere uitleg van de bijbel dan die de organisatie geeft. Waarom zien ze dan toch geen probleem? Duidelijk is, dat er iets anders is wat hen ervan weerhoudt de feiten objectief te onderzoeken. Hun gedachten zijn getraind om twijfel over de organisatie te vermijden. Een onzichtbare muur is opgericht, welke feitelijk zegt: "tot zover mag je gaan, en niet verder". Christenen of bezorgde familie leden, die tevergeefs de Getuige proberen te overtuigen, beseffen niet dat de persoon in kwestie het slachtoffer is van gedachtenbeheersing, en de vooroordelen die de Wachttoren in de gedachten van de Getuige heeft geplaatst zullen effectief een objectieve kijk op de aangereikte feiten in de weg staan.

Het kan vergeleken worden met een kind dat van haar moeder houdt, en ontdekt dat haar moeder wordt beschuldigd van het plegen van een misdrijf. Het kind zal zich, gedreven door gevoelens voor haar moeder, heftig verzetten tegen elke poging die men onderneemt om haar ervan te overtuigen dat de moeder werkelijk schuldig is.

Dit voorbeeld is niet ver van wat feitelijk gebeurt in de gedachten van Jehovah's Getuigen. Hen wordt geleerd dat de organisatie de "moeder" is, en dat Jehovah de vader is. Omdat Jehovah niet rechtstreeks tot de getuigen spreekt, moeten ze voor leiding en instructie naar de organisatie opzien. Steeds weer worden de getuigen er aan herinnerd hoe vertrouwens- waardig de "moeder" is, en hoe ze zonder haar niet verder kunnen. Iedereen die de getuige probeert te helpen wordt als gevaarlijk beschouwd, als "van de duivel". Omdat de getuige deel uitmaakt van een familie met de overeenkomstige hoeveelheid broederschap en samenzijn (de reguliere vergaderingen en het predikingswerk), versterkt het gevoel van veiligheid en geliefd-zijn dat wat de "moeder" zegt.

De "moeder" heeft de getuige geleerd niet te luisteren naar kritiek die betrekking heeft op haar door het "satanisch" te noemen, zodat hij niet objectief nadenkt, maar sterk emotioneel zal reageren als hij kritische geluiden bespeurt. De getuige zal eenvoudig niet twijfelen aan de motieven of de vertrouwenswaardigheid van de moeder. Pas als hijzelf het vertrouwen begint te verliezen in de beweringen of de zorg van de moeder (en dus breekt met de emotionele band), zal hij wat meer objectief kunnen denken.

 

3. Waaraan is gedachtenbeheersing te herkennen?

Gedachtenbeheersing heeft enkele duidelijke kenmerken, die alle verband houden met het beheersen van de totale belevingswereld van het individu. Deze kenmerken zijn:

  1. beheersing van gedrag
  2. beheersing van gedachten
  3. beheersing van emoties
  4. beheersing van informatie

Deze methodes tezamen vormen een krachtig instrument om bekeerlingen te verleiden en vervolgens vast te houden. Niet slechts minder intelligente mensen, of mensen die eenvoudig te beïnvloeden zijn worden hierdoor aangetrokken. De beste recruten zijn veelal vrij intelligent.

De bovengenoemde vier punten zijn in de methodes van het Wachttoren Genootschap duidelijk te herkennen.

 

3.1 Beheersing van gedrag

Allerlei soorten van bijzondere regels, kledig voorschriften en gedragscodes (niet in de bijbel gespecificeerd) worden de leden opgelegd. Bepaalde films, muziek, dansen etc. worden verboden. Nieuwe gedragscodes worden opgelegd, zoals het gaan van deur-tot-deur, meerdere vergaderingen per week bezoeken, nieuwe houding tegen afvalligen etc. Het lid krijgt het gevoel bijzonder te zijn, hoewel vervolgd om zijn overtuiging.

3.2 Beheersing van gedachten

Geladen taal wordt gebruikt (termen kenmerkend voor de groep), zoals bij Jehovah's Getuigen nieuw samenstel, theocratisch, Gods organisatie, gezalfde, de waarheid, afvalligen, etc. Methodes om verkeerde gedachten die tot gezonde twijfel over de organisatie kunnen leiden te voorkomen worden toegepast. Alles wordt zwart-wit gesteld; de organisatie is goed, al het andere is slecht. Er zijn antwoorden op alle vragen, het is niet nodig om zelf na te denken.

3.3 Beheersing van emoties

Angst en schuldgevoelens zijn de sleutel in emotionele controle, ook wel omschreven als fobische indoctrinatie. De getuige ontwikkelt de paranoia dat de Satan er op uit is hem te pakken te krijgen als hij de organisatie in twijfel trekt, of om enige reden verlaat, en dat hij zal omkomen in Armageddon, etc. Hij of zijn familie zou ook een verschrikkelijke dood kunnen sterven als hij weggaat.

4. Beheersing van informatie

Bijzonder kenmerkend voor Jehovah's Getuigen is de beheersing van de informatie waar de leden toegang tot hebben. Informatie die kritisch is ten opzichte van de organisatie wordt hen onthouden. Jehovah's Getuigen worden bezig gehouden met het lezen van hun eigen literatuur en het bijwonen van instructiebijeenkomsten. Inzicht in beleidmaking en financiële aangelegenheden wordt niet gegeven. Er bestaan verscheidene kennisniveaus in de pyramidestructuur van de organisatie. Informatie wordt ook aan buitenstaanders onthouden, om een positiever beeld van de groep te schetsen. Het individu wordt geleerd dat de duivel erop uit is hem te pakken als ze de groep en de voorschriften niet volgen. De leden wordt ook voorgehouden dat ze niet in staat zijn om hun eigen verstand te gebruiken om te ontdekken wat goed en kwaad is, maar moeten in plaats daarvan de organisatie volgen.

 

4. Wat is er tegen gedachtenbeheersing te doen?

Een eerste stap om effectief op te kunnen treden tegen dergelijke methodes is het onderkennen ervan. Wanneer een slachtoffer zich er eenmaal van bewust is geworden wat er feitelijk gaande is met hem, zal hij beter in staat zijn om zich er tegen te wapenen, en zich er uiteindelijk aan te onttrekken. De persoon in kwestie zal moeten leren zijn eigen beslissingen te nemen, in plaats van daarvoor op te zien naar de organisatie. Hij zal moeten onderkennen dat de angst om tegen de wil van de organisatie in te gaan, die geplant is door middel van gedachtenbeheersing, niet overeen komt met de werkelijkheid.

Het verbreken van de emotionele band is een pijnlijke en vaak langdurige zaak. Het is zwaar om te erkennen dat er op brute wijze misbruik is gemaakt van het vertrouwen dat gegeven werd aan de organisatie. Daarom is het goed om steun en raad te zoeken van personen die het zelfde hebben doorgemaakt. Het uitwisselen van ervaringen kan helpen bij het verwerken van deze traumatische ervaringen.

 

Gerelateerd